PROGRAM  

 

PROFILAKTYKI  LOGOPEDYCZNEJ DZIECI W WIEKU

 

PRZEDSZKOLNYM

 

 

 

 

Osoba realizująca- logopeda Barbara Szymacha

 

 

 

 

Cele programu:

Kształtowanie prawidłowej mowy u dzieci, dbanie o właściwą stymulację rozwoju mowy.

Cele ogólne:

• profilaktyka logopedyczna dzieci w wieku przedszkolnym w zakresie dostępu do wczesnej diagnozy i terapii logopedycznej;
• wspomaganie  prawidłowego rozwoju  mowy dziecka i trwałe jej usprawnianie;
• zaangażowanie rodziców do świadomej współpracy nad rozwojem dzieci
  i kształtowaniem ich prawidłowej wymowy.

  Ukierunkowane na dziecko:

• wczesne wykrycie ryzyka zaburzeń mowy, wad wymowy i podjęcie niezbędnych działań profilaktycznych;
• zapobieganie wymowie międzyzębowej;
• wczesne podjęcie działań korygujących i profilaktycznych wobec dzieci przejawiających określone dysfunkcje w obrębie narządu żucia i aparatu oddechowego;
• objęcie systematyczną terapią logopedyczną dzieci wymagających pomocy
  w zakresie stwierdzonych zaburzeń i wad wymowy;
• usprawnianie procesu komunikacji językowej;
• integracja dzieci w trakcie logopedycznych zajęć grupowych;
• wyrównywanie szans edukacyjnych dziecka;
• wzmacnianie wiary we własne możliwości, rozwijanie samoakceptacji  i kształtowanie pozytywnej samooceny;

Ukierunkowane na rodzinę:

• nawiązanie ścisłej współpracy z rodziną dziecka;
• rodzic potrafi skorzystać z instruktażu do zabaw i ćwiczeń z dzieckiem;
• motywowanie do systematycznych zabaw i ćwiczeń z dzieckiem w domu;
• wzmacnianie pozytywnych relacji rodzic – dziecko;
• włączenie rodziców do realizacji działań profilaktyczno – stymulujących rozwój mowy ich dziecka;
• edukacja rodziców – popularyzacja wiedzy z zakresu profilaktyki zaburzeń artykulacyjnych ;
• pomoc w zakresie kontaktu z innymi specjalistami.

 

  Ukierunkowane na nauczyciela:

• dokonywanie pogłębionej diagnozy pedagogicznej dzieci z wybranymi deficytami rozwojowymi i planowanie z nimi pracy;
•  uwzględnianie indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka podczas prowadzonych zajęć;
• dostarczanie wiedzy na temat rozwoju mowy dzieci w wieku przedszkolnym, przyczyn występujących nieprawidłowości oraz o metodach  i technikach wspomagających prawidłowy rozwój;

• zaangażowanie w utrwalanie postępów dziecka;
• współpraca nauczycieli, logopedy, rodziców i specjalistów w zakresie ujednolicenia oddziaływań terapeutycznych ukierunkowanych na dziecko.

 

Cele szczegółowe:

• usprawnianie rozwoju żucia i połykania, podnoszenie sprawności aparatu artykulacyjnego;

• usprawnianie rozumienia i stosowania w mowie ekspresywnej czasowników, wyrażeń przyimkowych i przysłówkowych (w tym przeciwstawnych);
• wzbogacanie słownictwa dotyczącego otaczającego świata;
• rozwijanie koncentrowania się na dźwięku, muzyce, słowie mówionym;
• rozwijanie pamięci słuchowej, np. zapamiętywanie wierszyków dziecięcych i piosenek;
• rozwijanie słuchu muzycznego – różnicowanie bodźców słuchowych
  i uwrażliwianie na różne elementy muzyki – określanie tempa, nastroju, dynamiki, barwy dźwięku, pauz, zmian w melodii;
• doskonalenie budowania dłuższych wypowiedzi, wypowiadanie się na temat: obrazka, przedmiotów, zabaw, wykonywanych czynności;
• usprawnianie posługiwania się różnymi częściami mowy, stosowanie poprawnych form fleksyjnych;
• rozwijanie percepcji słuchowej – poznawanie i rozróżnianie dźwięków
  z najbliższego  i dalszego otoczenia – naśladowanie ich;
• rozwijanie słuchu fonematycznego – usprawnianie rozróżniania par opozycyjnych głosek opozycyjnych, analiza i synteza słuchowa;
• doskonalenie określania za pomocą przymiotników swoich stanów emocjonalnych i rozpoznawanie uczuć innych osób; dzielenie się spostrzeżeniami, emocjami, wiedzą w sposób spontaniczny i zrozumiały dla otoczenia;
• stymulowanie udziału w rozmowach na temat utworów literackich, historyjek obrazkowych i obrazków – określanie przyczyn i skutków wydarzeń, zachowanie logicznej kolejności zdarzeń;
• doskonalenie wyrazistego mówienia w recytacji i każdej sytuacji
  ( różnicowanie tempa, wyrównanie oddechu, wykorzystanie pauzy, wybrzmiewanie wszystkich głosek);
• ćwiczenia w zbieraniu i udzielaniu podstawowych informacji o sobie, rodzinie, przedszkolu;

 

 

 

 Zadania logopedy:

• Wszechstronne badanie mowy dzieci wyłonionych przez nauczycielki, kierowania na badania specjalistyczne.
• Udział w pracach zespołu diagnozującego oraz w planowaniu działań profilaktycznych i kompensacyjnych dla dzieci.
• Prowadzenie terapii indywidualnej z dziećmi.
• Udoskonalanie narzędzi badawczych i ewaluacyjnych.
• Prowadzenie 15min. zajęć profilaktycznych w każdej grupie przedszkolnej (raz w tygodniu).

 

 Metody i formy pracy.

W pracy z dziećmi stosowane będą różnorodne formy i metody pracy, odpowiednio dobrane środki dydaktyczne dostępne w placówce oraz przygotowane przez logopedę. Do realizacji programu zostaną wykorzystane następujące metody:
obserwacja i pokaz,
przekaz słowny,
ćwiczenia,
gry i zabawy,
improwizacje.

Formy pracy: zespołowa, zbiorowa.
 

Treści programu

 I.ĆWICZENIA Z ZAKRESU ROZUMIENIA MOWY

- różnicowanie i wskazywanie przez dziecko znanych przedmiotów- zabawek,
- różnicowanie, porównywanie i wskazywanie przez dziecko czynności z życia codziennego,
- różnicowanie, porównywanie i wskazywanie położenia przedmiotów ( na , pod ,przed , obok itp.),
- różnicowanie , porównywanie i wskazywanie cech przedmiotów( wielkość , długość , szerokość, itp.),
- różnicowanie ,porównywanie i wskazywanie kolorów i stanów emocjonalnych,
- klasyfikowanie przedmiotów ze względu na ich cechy.
 

II. ĆWICZENIA SŁUŻĄCE USPRAWNIANIU APARATU MOWY

ĆWICZENIA MOTORYKI ARTYKULACYJNEJ I ARTYKULACJI

-otwarte szeroko usta, wyciąganie i chowanie języka(język długi i cienki),
-unoszenie języka wysoko do nosa i wysuwanie na brodę(na zmianę),
-dotykanie czubkiem języka kącików ust (na zmianę),
-oblizywanie językiem warg dookoła,
-szeroki uśmiech, usta zamknięte, nie widać zębów i mały dzióbek (na zmianę),
-szeroki uśmiech, usta rozchylone, widać zęby i kółeczko z ust, jak ryjek świnki(na zmianę),
-cmokanie-usta ułożone w dzióbek,
-kląskanie językiem jak konik, ze ściąganiem i rozciąganiem ust,
-parskanie wargami,
-oblizywanie podniebienia(język oblizuje podniebienie od tyłu do przodu, unosząc się wysoko do góry usta są szeroko otwarte),
-wypychanie języka zza dolnych zębów-ruchy wymiatające(usta szeroko otwarte),
-wypychanie językiem policzków i oblizywanie zębów dookoła, przy zamkniętych ustach,
-oblizywanie czubkiem języka górnych zębów(usta szeroko otwarte),
-”liczenie” czubkiem języka górnych zębów-czubek języka dotyka po kolei każdego zęba,
-oblizywanie na zmianę górnych jedynek z przodu i z tyłu(usta szeroko otwarte),
-ssanie górnej, a następnie dolnej wargi,
-wydymanie powietrzem policzków(razem i na zmianę),
-przygryzanie dolnej wargi,
-”koci grzbiet”- trzymanie czubka języka za dolnymi zębami i unoszenie grzbietu języka do góry,
-zlizywanie z talerzyka czekolady w proszku,
-zbieranie z talerzyka czubkiem języka pojedynczych ziarenek ryżu preparowanego,
-przyklejanie do podniebienia za górnymi zębami kawałka chrupka kukurydzianego i ściąganie go czubkiem języka(żuchwa opuszczona),
-wymawianie głoski „l”,a potem „a”,
-wymawianie sylaby „la”przy otwartych ustach,
-układanie języka za górnymi zębami i uderzanie czubkiem języka o wałek dziąsłowy(za górnymi zębami),wymawianie szybko „ddddd...”(żuchwa nie porusza się),wykonujemy to samo ćwiczenie wymawiając ”tdtdtd...”oraz „tdntdn...”,
-połykanie śliny z językiem przyklejonym do podniebienia,
-chrapanie,
-ziewanie,
-płukanie gardła wodą,
-nabieranie powietrza nosem i przełykanie go.
 

ĆWICZENIA ODDECHOWE:

-głęboki wdech nosem wydech ustami (można łączyć z ruchami całego ciała),
-dmuchanie na piłeczki, watki, piórko, papierowe liski, motylki, rybki, wiatraczki, małe przedmioty pływające po powierzchni wody,
-dmuchanie na płomień świecy – długo i delikatnie, by płomień „tańczył” oraz mocno i krótko by świeca zgasła,
-dmuchanie przez plastikową rurkę napojów,
-dmuchanie przez rurkę do pojemnika z wodą,
-wąchanie kwiatków (i innych pachnących rzeczy) – wdech nosem – wydech ustami,
-dmuchanie przez nos na piórka,
-dmuchanie w gwizdki, trąbki, i inne przedmioty wydające dźwięki,
-dmuchanie na zmarznięte ręce i gorącą zupę,
-zabawa w „dźwig”- przy użyciu rureczki przenosimy leżące waciki lub papierki przez przyssanie ich do rurki (konieczny jest głęboki wdech i zatrzymanie powietrza w płucach).

ĆWICZENIA FONACYJNE:

- wydłużanie artykulacji wszystkich głosek (razem i osobno),
- wydłużanie głosek szczelinowych (s,z, sz, ż, f, w),
- naśladowanie odgłosów z otoczenia,
- naśladowanie odgłosów zwierząt,
- artykułowanie samogłosek na dwóch różnych wysokościach (na zmianę),
- artykułowanie sylab na dwóch różnych wysokościach,
- śpiewanie samogłosek i sylab do melodii znanej piosenki (płynnie, nie odrywając głosek),
- śpiewanie sylab do melodii znanej piosenki (rytmicznie, odrywając każdą od poprzedniej),
- na przemian – głośno i cicho wymawianie głosek i sylab,
- na przemian - krótko i długo wymawianie głosek i sylab.

ĆWICZENIA SŁUCHOWE (W TYM SŁUCHU FONEMOWEGO):

- lokalizowanie źródła podawanego dźwięku,
- rozpoznawanie dźwięków z otoczenia (np. samochód, radio, woda, zegar, pukanie, dzwonek do drzwi),
- rozpoznawanie z otoczenia kilku dźwięków jednocześnie (np. piłka, moneta, szum wody),
- rozpoznawanie instrumentów muzycznych po dźwiękach,
- wsłuchiwanie się w ciszę i szukanie dźwięków (np. śpiew ptaków),
odtwarzanie sekwencji rytmu,
- różnicowanie cech dźwięków tj. natężenie dźwięku,wysokość,długość trwania,
- ćwiczenia analizy i syntezy fonemowej,
- ćwiczenia analizy i syntezy sylabowej,
- kładzenie nacisku na głoskę nagłosową,
- kładzenie nacisku na głoskę wygłosową,
- rozróżnianie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych,
- rozróżnianie wyrazów różniących się tylko jedną głoską np. Bułka-półka, lody-loty, góra-kura itp.,
- rozróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej np. Sanki-szanki, rak-lak, kawa-tawa itp.

ĆWICZENIA RELAKSACYJNE:

Ćwiczenia w pozycji stojącej:
-wdech nosem, wydech ustami,
-luźne wymachy kończyn,
-wdech z wyciągnięciem rąk przed siebie, wydech z opuszczeniem,
-wdech z wyciągnięciem rąk ku górze i przeciągnięciem się, wydech z opuszczeniem rąk,
-wdech z podniesieniem rąk w górę, wydech ze skłonem w przód.

Ćwiczenia w pozycji leżącej:
-głęboki wdech przeponą i wydech z rozluźnieniem całego ciała,
-wdech z przyciśnięciem rąk do podłogi, rozstawione palce naciskają na podłogę, wydech wraz z rozluźnieniem całego ciała,
-wdech z uniesieniem nóg jak najwyżej, wydech wraz z rozluźnieniem i opuszczeniem kończyn,
-wdech z uniesieniem rąk i wyciągnięciem ich jak najwyżej lub jak najdalej za głowę, wydech z rozluźnieniem całego ciała.

II.MOWA EKSPRESYWNA

-nazywanie przedmiotów z najbliższego otoczenia,
-nazywanie czynności z życia codziennego,
-nazywanie części ciała osób , zwierząt , elementów zabawek i znanych przedmiotów,
-różnicowanie, porównywanie i nazywanie osób i przedmiotów oraz czynności przez nie wykonywanych,
-wypowiadanie się na bliskie dziecku tematy,
-nazywanie cech zewnętrznego wyglądu,
-poszerzanie słownika czynnego dziecka poprzez wyszukiwanie rymów, synonimów, antonimów,
-formułowanie wypowiedzi w oparciu o ilustracje,
-układanie i opowiadanie historyjek obrazkowych ( rozumienie relacji przyczynowo- skutkowych),
-prawidłowe formułowanie zdań (np. z użyciem podanych wyrazów)i posługiwanie się nimi.

 

 

PLANOWANE EFEKTY

Dziecko:

• chętnie bierze udział w proponowanych zabawach i ćwiczeniach;
• potrafi koncentrować swą uwagę na ćwiczeniach i zabawach;
• potrafi ćwiczyć samodzielnie lub w grupie;

• potrafi spionizować język i posiada sprawny aparat artykulacyjny;
• osiąga sukces terapeutyczny w postaci poprawy stanu mowy lub wymowy;
• posiada bogaty zasób słownictwa i rozwiniętą mowę opowieściową;
• potrafi sprawnie komunikować się z otoczeniem, wyrażać swoje poglądy;
• osiąga sukcesy dydaktyczne na miarę swoich możliwości.

Rodzic:

• akceptuje swoje dziecko;
• świadomie kieruje rozwojem mowy swojego dziecka;
• zna przyczyny określonych wad wymowy i trudności logopedycznych oraz wie jak pomóc swojemu dziecku w przezwyciężaniu tych trudności;
• przeciwdziała powstawaniu wad wymowy;
• współpracuje z logopedą i innymi specjalistami w zakresie ujednolicenia oddziaływań terapeutycznych ukierunkowanych na dziecko.

 

Nauczyciel:

• prowadzi systematyczną obserwację swoich wychowanków, trafnie diagnozuje poziom ich rozwoju;
• posiada wiedzę merytoryczną i praktyczną na temat pomocy dziecku
  z trudnościami logopedycznymi. 
• utrzymuje regularny kontakt z logopedą oraz rodziną dziecka;
• uczestniczy w instruktażach i zajęciach prowadzonych przez logopedę;
• potrafi stymulować i wspierać rozwój mowy swoich wychowanków.

 

 

Ewaluacja.

   Ewaluacja programu będzie dokonywania sukcesywnie w toku jego realizacji. Ocena skuteczności programu opierać się będzie na obserwacji dzieci podczas zajęć, rozmowach z nauczycielami i rodzicami oraz ankietach skierowanych do nauczycieli i rodziców.
 

 

Ankieta dla nauczycieli

 

1. Czy w przedszkolu organizuje się opiekę logopedyczną? W jaki sposób?

............................................................................................................................

............................................................................................................................

2. Jak ocenia Pani potrzeby przedszkola w tym zakresie?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Czy zna Pani założenia „ Programu profilaktyki logopedycznej”?    Tak  -  Nie

............................................................................................................................

4. Czy zaproponowane w projekcie ćwiczenia logopedyczne znalazły zastosowanie w codziennej pracy z dziećmi?             Tak  -  Nie

W jaki sposób? ....…………………………………………………….........

............................................................................................................................

5. Czy dostrzegają Państwo efekty pracy logopedycznej? Jakie?

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

6. Jak przebiega współpraca z logopedą?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8. W jakim zakresie współpracowała Pani w ramach realizacji projektu? …………………………………………............................................................

…………………………………………………………………………………

...........................................................................................................................

 

Dziękuję za wypełnienie ankiety!